Frank Williams
23/02/2018
Frank Williams (Aruba, 1941) genoot op het Dominicus College onderwijs bij de frères, waarna hij in het Nederlandse Dongen een onderwijzersopleiding volgde. Hij werkte in het basis onderwijs, studeerde Engels LO en MO-A en werd docent Engels. Ook in de politiek was hij een aantal jaren actief, onder meer als lid van de Eilandsraad. Van 1987 tot zijn pensionering was hij werkzaam als inspecteur onderwijs. Frank Williams is beëdigd vertaler Papiamento, Engels en Nederlands.
Hij schreef werken voor het toneel, publiceerde korte verhalen in Regalo di fantasia (1989) en Alma transparente (1994), de geschiedenis van Dakota (1992), de poëziebundel Antologia di Cariño (1993) en de kleine roman ‘E Yamada’ (1997). In 2000 gaf hij in ‘Isla di mi / Island of mine’ een anthologie van Arubaanse literatuur met vertaling uit.
Bron: Amigoe 19-03-1995
Twee vrij recente literaire uitgaven
Onderwijsinspecteur en docent Engels, Frank Williams (Aruba 1941), publiceerde eerder vier boeken. In oktober 1994 verscheen van zijn hand een bundel met korte verhalen ‘Alma transparente’. Er zit een verhaal in vele kleine dingen uit het dagelijkse leven, die ons tot les en lering kunnen strekken. Dat is min of meer de samenvatting van de zeventien verhalen die Frank Williams ons voorschotelt. Hiermee beweegt hij zich helemaal in de aloude orale traditie van conta cuenta.
Mild humoristisch soms, een beetje satirisch nu en dan, houdt hij zijn lezers een spiegel voor. Zelfs is hij vaak de kritische toeschouwer die als een getrouw verslaggever nauwkeurig observerend vertelt wat hij ziet en hoort, waar hij zich ook bevindt. Zo schildert ‘Alma transparente’ ons taferelen van Arubaanse leven in verleden en heden voor. Frank Williams schrijft nauwkeurig registrerend met aandacht over de taal. Hij ontmaskert de schone schijn en zoekt naar eerlijkheid achter en door de dingen. Impliciet worden daarbij natuur en mens nogal eens vergeleken, waarbij de laatste het steeds moet afleggen.
Frank Williams: ’Alma transparente’.
Frank Williams tin diferente publicacion: ‘Regalo di fantasia’ na 1989; ‘Dakota- Un historia di su pueblo na 1992’, ‘Antologia di Carino’ na 1993; ‘Alma tranparente’ na 1994.
Awor na 1997 su siguiente publicacion ta mira luz di dia. Riparabel ta cu ora cu Frank a coi smak di skirbimento el a publica obra tres aña tras di otro. Sinembargo, despues di 1994 nos mester a warda 3 aña pa su siguiente obra. Mirando e obra ta cada ken por compronde pakico esaki a tuma mas tempo.
E obra yama: ‘E Yamada’
E biaha aki Frank ta sorpresa nos cu un ‘roman’ completo. ‘E Yamada’ no ta un roman monumentalmente largo, pero e ta completo. Completo den e sentido cu e roman tin su diferente personahenan ta haya un descripcion asina natural y toch yen di tension, cu ta dificil pone e buki abou ora bo ta lesando.
En todo caso ta bisto cu e escritor mester a tuma su tempo pa ‘realisa’ cada uno di e personanan di e storia. Mester bisa cu e resultado ta un sorpresa agradabel. Na prome lugar e ta agradabel paso unabes cu bo cuminsa lesa, bo ta sigui lesa pa haya sa con cada desaroyo nobo ta resulta. Sorpresa, pasobra Franks a logra duna bida na un set di persona di carni y weso. Personanan cu nos tur ta reconoce pa nan caracter, pa nan moda di pensa, pa nan reaccionnan na momento di stress. Esaki ta e parti cu mi goza mas di e roman aki. E ta tocando hende nan gewoon cu nos conoce of cu nos ta topa regularmente den nos bida diario. Frank no a scohe pa un storia tocante hende nan miyonario cu por biaha rond mundo y cu ta pasa diferente romance y amor na lugarnan luhoso y exotico. Tampoco e la scohe pa aventuranan excitante di polis of guera of algo por estilo.
“E Yamada” ta un storia di hende nan comun y coriente. Un storia di Arubianonan cu nan puntonan fuerte y debil. Un storia di hendenan cu ta pasa den tempo nan bon y malo.
“E Yamada” ta conta nos di Sinia kende ta desaroya di un mucha muher poco trabahoso y cabesura pero yen di pep y un opinion propio, pa un hobencita cu ta pasa den e fase di amor sincero. Un Sinia cu pa causa di sucedido nan straño fuera di su control ta pasa den un periodo basta largo di trastorno emocional pisa, locual tin consecuencianan serio pa e amor cu a cuminsa florece.
“E Yamada” ta conta nos di Hose kende ta lanta manera un bon mucha cu ta stima y respeta su mama, cu ta caba su scol y ta haya un bon trabou. Un mucha homber di origin humilde cu sa kico ta responsabilidad y kende ta enamora Sinia, pero den e momentonan dificil di trastorno emocional di Sinia no sa con pa deal cu esaki.
Consecuentemente Hose ta pasa den un romance basa riba atraccion fisico y un matrimonio desastroso cu ta causa cu perdicion den bebida y muhernan di bida ta loer na cada skina di e caminda di bida.
Asina lo por describi e otro personahenan, pero esey lo hiba nos mucho leu. Un cos mester bias realidadnan di bida na Aruba ta bon integra den e roman: Influencia di mayornan (sea negative of positive), cooperacion entre famia, keremento den webo di gai, e rol determinante di alcohol den hopi bida, baimento Hulanda pa studia pero tambe pa scapa problema. En corto bisa: rond di un storia di amor Frank ta duna un bista basta realistico di posibel desaroyo di bida(nan) na nos isla.
E sistema di skirbi ta “vlot”. Den tur storia mester duna descripcion di cierto detayenan manera di edificio, paisahe, rutanan, sucedido nan, etc. E peliger di e descripcionnan aki ta cu un escritor ta elabora mucho largo riba nan consecuencia cu e lesador ta perde bista riba desaroyonan esencial y te hasta ta fada di e storia.
Den e caso di “E Yamada” e escritor a logra cu casi niun biaha bo ta haya e tendencia pa salta algun blachi pa bai check kico a pasa.
E Papiamento cu e autor ta usa ta uno corecto. E dialogonan y e combersacionnan den e storia ta cu palabranan di tur dia y nan ta bon hinca den otro. Tin algun caminda cu e dialogo nan ta un poco stijf. Esaki mas bien ta ora ta trata di combersacionnan di esnan cu no ta personanan clave den e novela. Si den futuro Frank evalua dialogonan di e otro personahenan cu e mesun atencion cu e la dedica na e personahenan clave, anto e novela lo ta mas fuerte ainda.
Concluyendo mester constata cu e escritor tabata tin e corahe pa duna e storia un final cu ta mustra cu slanan di bida por tin consecuencianan cu ta keda marca pa resto di bida.
Mester clausura cu un palabra di pabien na Frank Williams pa un novela di bon nivel cu probablemente lo bira un di e productonan mas importante di e cosecha di aña di Papiamento.
Felix Bardouille
