BNA - Biblioteca Nacional Aruba

Laura Wernet-Paskel

23/02/2018

Laura Simona Wernet Paskel

Laura Simona Paskel, 18 februari 1911 – 8 september 1962, un muhe Arubiano kende a marca historia

Skirbi pa: Sr. Ito Tromp

Laura a nace na Sjabururi 11 na Santa Cruz, Aruba. Ainda na aña 1987, e cas di torto na unda el a nace, ta mescos cu antes. Tambe e tereno, na unda su tata tabata eherce agricultura, ta mescos. Laura ta yiu di Johannes Petrus Paskel y Justina Geerman van de Biest.

Tata di Laura tabata cunukero, o sea agricultor, di profesion. Semper di su bida el a traha den cunucu. Cu e placa cu su cunucu tabata produci, el a logra manda su yiu bai studia na Hulanda. Tabata na aña 1926. Antes gobierno no tabata yuda cu beca ni cu fianza; ta cada famia mester a percura pa e estudio di nan yiunan den exterior.

Hunto cu Laura a bai Hulanda tambe Sidonia Tromp, Chita Oduber, Leenchi de Cuba y Johanna Eduardo, kende a bira religiosa bou di e nomber di Zuster Anna Maria. E 4 damitanan aki a Sali rumbo pa tera friu riba un barco di carga cu tabata nabega for di Caribe pa Europa.

Na 1931 Laura a regresa for di Hulanda riba un barco di carga yama Curacao. El a bin cu su diploma di ‘bevoegd onderwijzeres’, esta maestra cualifica. Tambe el a regresa cu dos diploma mas: Aantekening Nuttige handwerken y Lichamelijk Opvoeding. For di 1931 te na 1937 Laura tabata empleado publico; e tabata trahando como e prome maestra cualifica na Aruba, hunto cu zusternan. A Santa Cruz e temp ey tabatin un scol rural, ubica den un solo barak y tabata conta cu gradonan 1, 2 y 3. Na Playa tabatin for di grado 1 te cu 6 caba. Y como cu Laura tabata docente na Playa, su tata tabatin cu hib’e y trec’e tur dia riba burico, pues: bai mainta bolbe atardi. Tabata un lucha hopi grandi pa Johannes, specialmente p’e kende tabata traha den cunucu constantemente, pa laga su trabao un banda, y haci un esfuerzo asina grandi. Pero finalmente e y henter famia a cosecha fruto di su gran labor y perseverancia.

A yega e momento cu Laura a casa cu Willem Wernet, kende hopi di nos a conoce cariñosamente como Wechi. For di e matrimonio aki a nace: Oscar, Alex, Edmund, Rudy, Ivan, Andres y e unico yiu muhe, Inca.

Despues di su matrimonio Laura a traha duro como maestra, pero riba contract. El a traha na Santa Cruz y a para dilanti di klas di mucha homber pa 1 luna largo.

Na 1951 Laura a drenta arena politico. Laura a figura como number 9 riba e lista di partido Union Nacional Arubano II, cu tabata encabeza pa Apolonio Werleman. Tabatin un otro partido, UNA 1, cu tabata encabeza pa Felepito Tromp, kende for di 1986 a bira nos prome gobernador. Laura tabata prome dama cu a yega di aparece riba lista di un partido politico. Su trabaonan den tereno politico tabata cortico, pero cu tur seguridad a sirbi de ehempel cu a stimula otro hende muhe pa drenta politico. Laura a bandona politica na aña 1955.

Un tempo tabatin intencion di construi un Campo Alegre na Aruba, mescos cu tabata e caso na Corsou. Y tabata Laura, kende a lanta un grupo di ama di cas, pa asina marcha y protesta fuertemente den cayanan di Playa contra lantamento di tal Campo Alegre y asina evita plamamento di prostitucion na Aruba. Y e grupo a haya oido y esnan responsabel a dicidi di no acepta e campo aki na Aruba. Y Campo Alegre no a bini tampoco.

Di 1952 te 1954 Laura tabata dilanti klas atrobe, entre otro na scol di mucha muhe na Santa Cruz, tambe na Filomena College y Maria School.

Despues di un receso di 5 aña el a bolbe haya contract pa para dilanti di klas di Maria School pa casi 1 aña. Su ultimo dia di scol tabata dia 31 di juli 1960.

Aparte di tabata skirbi diferente articulo, prosa y poesia y tambe storia, Laura tabata hopi activo den varios organisacion Scout. Tambe e tabata forma parti di varios grupo di caridad den nos comunidad.

De schrijfster Laura Wernet-Paskel verwierf bekendheid als “Juffrouw Laura” van Santa Cruz waar zij sinds haar terugkeer vanuit Nederland niet alleen als onderwijzeres maar ook op maatschappelijk, cultureel en kerkelijk gebied bijzonder actief was. In de periode van 1950 tot 1956 zond zij achtereenvolgens 5 kinderen naar Nederland om te studeren in verschillende richtingen. Samen met haar echtgenoot Willem Wernet, die bij de Lago Oil & Transport Co. werkzaam was als hijskraanmachinist, richtte zij een winkelbedrijf op onder de naam ‘Aruba Motors Company’ waar Cushman motorscooters werden geïmporteerd en verhandeld. Later werd dit uitgebreid met een refresqueria onder de naam “Santa Martha’.

Gedurende de oorlogsjaren 1940-1945 in Europa organiseerde zij met diverse andere initiatiefnemers op Aruba inzamelingsacties voor de hulpbehoevenden in Nederland, vooral in het hongerjaar 1944.

Zij richtte in haar huis te Santa Cruz 71 een kleine bibliotheek in die ten dienste stond van eenieder die belangstelling koesterde voor ( voornamelijk ) Nederlands literatuur van wetenschappelijk, historisch, sociaal of romantisch niveau. Zij onderhield een uitgebreide correspondentie met vrienden, kennissen en instanties uit welhaast alle delen van de wereld. In het bijzonder had zij aandacht voor het missiewerk in Afrika en in Suriname en onderhield zij o.m. schriftelijk contact met de toen bekende Albert Schweitzer.

In de veertiger jaren verscheen zij als eerste vrouwelijke politicus op de lijst van U.N.A. (Union Nacional Arubano) met als lijsttrekker de heer Apolonio (Pooy) Werleman. In 1957 bracht zij voor de 2e en laatste keer een bezoek aan Nederland om haar kinderen, haar vroegere schoolcollega’s en haar vrienden en kennissen te ontmoeten. Haar ontslag op eigen verzoek per 1 augustus 1960 was het gevolg van de in 1957 gesignaleerde ziekte. Zij consulteerde later bij 2 gelegenheden enige specialisten in Colombia die haar ongeneeslijk ziek verklaarden en op 8 september 1962, 10 dagen voor haar 25-jarig huwelijksherdenking, overleed zij in het Lago hospitaal te San Nicolas.

Bron: onbekend

Auteur van ‘Ons Eilandje’

Herdenking sterfdag Laura Wernet-Paskel
Bron: Amigoe, 7 september 2007
Zaterdag 8 september is het 45 jaar geleden dat Laura Paskel, auteur van het boek ‘Ons eilandje Aruba’, overleed. Nabestaanden en leden van de stichting Laura Wernet- Paskel herdenken haar sterfdag zondag met een speciale mis in de kerk van Sta. Cruz, een kranslegging bij haar graf en met bezoeken aan twee vrouwen die samen met Wernet- Paskel in Nederland voor de Tweede Wereldoorlog een onderwijsopleiding volgden bij de zusters Dominicanessen op de r. k. Bijzondere Kweekschool voor onderwijzeressen te Reuver.

De in Nederland wonende dichter/ criticus Henri Habibe schreef eerder dit jaar over haar, haar manuscript en het belang daarvan voor de Arubaanse literatuur. Hij refereert in zijn artikel ‘Ons eilandje Aruba’ van Laura Wernet- Paskel: bewonderenswaardige aanwinst voor de Arubaanse literatuur’ ondermeer aan een artikel van de hand van Eef Hermers in de Amigoe van 18 maart 1992. Wim Rutgers besteedde aandacht aan haar in een speciale editie van Amigoe ter gelegenheid van tien jaar Status Aparte en Anoushka Kock schreef in dezelfde krant nogmaals over Laura Wernet Paskel in 1999.

‘Juffrouw Laura’ is niet alleen bekend geworden door haar manuscript uit 1941, maar ook door haar sociale betrokkenheid bij de bevolking van Sta Cruz en het uitdragen van haar geloof. Zij had te doen met kinderen die om de een of andere reden niet naar school konden en gaf hen gratis bijles. Daarnaast kon iedereen gebruik maken van haar huisbibliotheek, die zij vulde met boeken die uit Nederland afkomstig waren.

Wernet-Paskel was in 1949 de eerste Arubaanse vrouw die zich politiek verkiesbaar stelde. Een jaar eerder was een wet aangenomen die vrouwen ook actief en passief stemrecht toekende. Zij was een voorvechtster voor rechten voor de vrouw. In 1953 hield zij op Aruba een grote inzamelingsactie voor slachtoffers van de Watersnoodramp in Zeeland. Zij heeft het land waar zij heeft gestudeerd altijd hoog gehouden. In 1957 constateerden artsen kanker bij haar en op 1 januari 1960 moest zij daardoor noodgedwongen haar taak als onderwijzeres neerleggen. Zij overleed in 1962 in het Lago- hospitaal. De basisschool in het district Sta Cruz draagt nu haar naam.

Delen van het manuscript Ons eilandje Aruba verschenen tijdens de Tweede Wereldoorlog in een tijdschrift dat door de paters werd uitgegeven. Het verscheen echter pas in boekvorm in 1992, dertig jaar na de dood van de schrijfster.

Habibe schrijft in zijn artikel dat de publicatie indirect tot stand kwam door een ontmoeting in 1990 van Laura’s jongste zoon Andre Wernet met Albert Dieffenthaler en Gerda de Groot van het toenmalig Radio Carina. Dat radiostation kreeg toestemming om de inhoud van het manuscript uit te zenden in verband met de viering van de Dag van Vlag en Volkslied in 1990. De Groot, die toen al over jarenlange microfoonervaring beschikte, weet zich nog goed te herinneren dat het daarbij niet ging om voorlezen maar om vertellen. Dat was immers de stijl waarin Wernet-Paskel over ‘haar eilandje’ had geschreven. Bij het uitkomen van het boek schreef Gerda de Groot de inleiding en onlangs trad zij toe tot het bestuur van de Stichting Laura Wernet-Paskel.

Habibe schrijft: “Zowel het verre als het nabije verleden alsook de eigen tijd wordt als een smeuig verhaal gepresenteerd. Verschillende aspecten passeren de revue: historie, cultuur, gewoontes, sociologie, klimaat en flora. De auteur onderstreept de betekenis die de olieraffinaderij, de LAGO, voor Aruba heeft gehad. Zij vertelt over de indianen, de slaventijd, over het transport per ezel, van aloesap, over het uiterlijk van de Arubaan, etc.

Ons eilandje ArubaEen van de thema’s die zij benadrukt is de Arubaanse mythe, die gecreëerd werd toen er een sociale ontevredenheid ontstond na de komst van de LAGO. In het begin was de situatie zo dat de LAGO haar eigen employé’s meebracht. Het Engels werd de voertaal van het bedrijf, waardoor aan Engelssprekenden de voorkeur werd gegeven. Dit was niet bevorderlijk voor de integratie op het eiland. Voor de Arubanen was die situatie onverteerbaar. Bij het voortrekken van de niet-Arubanen rees de vraag: Wie mag zich nu Arubaan noemen? Weldra ging men zich toen beroepen op het ‘Indiaan-zijn’. Die waren hier toch het eerst! Wernet-Paskel steekt de draak met die Arubaanse mythe. Zij schroomt niet om, wanneer het gaat om het ont-kennen van het Afrikaanse element, te spreken van ‘het aristocratische air’ van de Arubaan. Zelfverzekerd constateert zij: ‘Toen onze grootvaders en grootmoeders nog naar school gingen, bestonden de Arubanen al met alle kleuren van Gods palet’. En mocht dat geen voldoende bewijs zijn, dan geeft zij, met betrekking tot haar eigen raciale achtergrond, onverholen toe dat haar eigen grootmoeder van negroïde afkomst is.

Eerst in algemene zin: ‘Zo ken ik iemand, die op het ogenblik wel geen belangstelling meer voor het aardse toont, want ze ligt op sterven, terwijl ze van plan was om naar de honderd te tippelen’. Van een vage onpersoonlijke manier van beschrijven gaat de auteur gelijk over op de concrete beschrijving van haar bloedeigen grootmoeder: ‘Zij is de overgrootmoeder van mijn kinderen, op en top een blanke verschijning (…) Ze is als slavin geboren, kleinkind van een geimporteerde negerslavin (toen de enige Negerin op Aruba bekend) en dochtertje van haar shon (een zekere Jan Croes).

Zo’n beschrijving op-de-man-af moet stellig in het verkeerde keelgat van de Arubaan geschoten zijn, want hij acht zich een directe nakomeling van de vroegere Indianen. Met een dergelijke autobiografische beschrijving wordt de door bepaalde politici gecreëerde mythe snel naar het rijk der fabelen verwezen.

Momenteel is een tweede druk van Ons eilandje Aruba in voorbereiding. De Stichting Laura Wernet-Paskel hoopt binnenkort een museum in te richten in het huis van de vrouw die zo beeldend heeft geschreven over geschiedenis, cultuur, sociologie, klimaat en flora en fauna van Aruba.